του Γιώργου Προκοπάκη
Στις 27/10/2011 η Ευρωζώνη αποφάσισε την παροχή του 2ου πακέτου στήριξης προς την Ελλάδα. Βασικός στόχος ήταν η μείωση του ελληνικού χρέους στο θεωρούμενο ως βιώσιμο 120% του ΑΕΠ το 2020. Το πακέτο προέβλεπε (α) τη μείωση του ελληνικού χρέους κατά €100 δισ ως «συμβολή του ιδιωτικού τομέα» μέσω του προγράμματος ανταλλαγής ομολόγων (PSI+), (β) την παροχή νέου δανείου €130 δισ (συνολικά περίπου €168 δισ με τα υπόλοιπα του Μνημονίου 1), (γ) την εφαρμογή σειράς δομικών αλλαγών στην ελληνική οικονομία και το δημόσιο ώστε η χώρα να μπορέσει να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της.
Στις 27/10/2011 η Ευρωζώνη αποφάσισε την παροχή του 2ου πακέτου στήριξης προς την Ελλάδα. Βασικός στόχος ήταν η μείωση του ελληνικού χρέους στο θεωρούμενο ως βιώσιμο 120% του ΑΕΠ το 2020. Το πακέτο προέβλεπε (α) τη μείωση του ελληνικού χρέους κατά €100 δισ ως «συμβολή του ιδιωτικού τομέα» μέσω του προγράμματος ανταλλαγής ομολόγων (PSI+), (β) την παροχή νέου δανείου €130 δισ (συνολικά περίπου €168 δισ με τα υπόλοιπα του Μνημονίου 1), (γ) την εφαρμογή σειράς δομικών αλλαγών στην ελληνική οικονομία και το δημόσιο ώστε η χώρα να μπορέσει να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της.
Τι αποφασίσθηκε στις 21/2/2012
Από τις 27/10/2011 μεσολάβησαν πολλά τα οποία έκαναν ακόμη πιο δυσχερή την ελληνική θέση. Η έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους της τρόικας (15/2/2012) υπεδείκνυε ότι με τις νέες συνθήκες, ο στόχος χρέους 120% του ΑΕΠ το 2020 ήταν ανέφικτος, ακόμη και εάν το πρόγραμμα μπορούσε να εκτελεσθεί κατά γράμμα. Στο Eurogroup επαναβεβαιώθηκε η επιθυμία των εταίρων, έστω και με βαριά καρδιά, να συνεχίσει η Ελλάδα την ευρωπαϊκή της πορεία και ελήφθησαν τα μέτρα που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν τη θέση της χώρας στην Ευρωζώνη – αρκεί βέβαια η Ελλάδα να κάνει από τη μεριά της ό,τι απαιτείται.
Η φιλοσοφία της απόφασης
Η φιλοσοφία της απόφασης της 21/2/2012 είναι λίγο-πολύ η ίδια με αυτήν των αποφάσεων των συνόδων κορυφής της 21/7 και 27/10:
Παρέχεται στην Ελλάδα μια περίοδος δέκα ετών με μειωμένες απαιτήσεις εξυπηρέτησης (και πρακτικώς μηδενικές) αναχρηματοδότησης του χρέους της, ώστε να γίνουν όλες οι απαραίτητες αλλαγές και να ορθοποδήσει η χώρα.
Το πρόσθετο στοιχείο της τελευταίας απόφασης είναι η περαιτέρω ελάφρυνση όλων των απαιτήσεων εξυπηρέτησης του χρέους μέχρι το 2015, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τα πρόσθετα προβλήματα της παρατεινόμενης ύφεσης και του δυσμενούς διεθνούς περιβάλλοντος.
Οι λεπτομέρειες της απόφασης
Το 2ο πακέτο στήριξης ήταν πάντα ένα και ενιαίο, με δύο συστατικά: το PSI και το δάνειο. Ό,τι περισσότερο μπορούσε να εξοικονομηθεί από το PSI, τόσο περισσότερα χρήματα θα μπορούσαν να προστεθούν στα «φρέσκα» €130 δισ του δανείου.
Η μείωση του χρέους
Το PSI κατέληξε σε κούρεμα των ιδιωτών δανειστών 53.5%. Με την υποστήριξη της Ευρωζώνης η Ελλάδα προχωράει στην εισαγωγή ρητρών συλλογικής δράσης (CAC) στη νομοθεσία της, ώστε είτε υπό την απειλή είτε από την ενεργοποίησή τους, η συμμετοχή εθελοντική ή «αναγκαστικά εθελοντική» να φθάσει πρακτικά το 100%. Αυτό αντιστοιχεί σε διαγραφή χρέους περίπου €107 δισ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαγραφή χρέους στην ιστορία!
Από το απομένον χρέος προς τους ιδιώτες (σύνολο περίπου €100 δισ), €70 δισ ανταλλάσσονται με ομόλογα μακράς ωρίμανσης (λήξης) με χαμηλό επιτόκιο και €30 δισ αναλαμβάνονται από τον EFSF με χρήματα από τη δανειακή σύμβαση των €130 δισ. Το επιτόκιο των νέων ομολόγων κλιμακώνεται από το απίστευτα χαμηλό 2% μέχρι το 2015, στο 3% μέχρι το 2020 και 4.3% εφεξής. Στο μακροπρόθεσμο επιτόκιο προστίθεται ένα μικρό ποσοστό σε περίπτωση που η Ελλάδα πετύχει ρυθμούς ανάπτυξης πέραν των προβλεπομένων από την τρόικα. Κατά μέσο όρο μέχρι το 2042 το επιτόκιο διαμορφώνεται στο 3.65% - τα ελληνικά ομόλογα πριν το κούρεμα έχουν μέσο επιτόκιο περίπου 4.6% (και για τη διπλάσια ονομαστική αξία).
Στην ελάφρυνση του ελληνικού χρέους συμμετέχουν εμμέσως η ΕΚΤ και οι Κεντρικές Τράπεζες των χωρών της Ευρωζώνης με τα ελληνικά ομόλογα που αγόρασαν για να στηρίξουν την ελληνική αγορά ομολόγων, κατανέμοντας τα «κέρδη» τους (διαφορά ονομαστικής τιμής και τιμής κτήσης) στις κυβερνήσεις οι οποίες με τη σειρά τους θα τα παράσχουν στην Ελλάδα. Με το σχήμα αυτό επιτυγχάνεται περαιτέρω μείωση του ελληνικού χρέους (ο χρονικός ορίζοντας δεν είναι σαφής) περίπου €20 δισ.
Το σημαντικό στη μείωση του χρέους με τα επιτόκια που συμφωνήθηκαν είναι η ελάφρυνση του προϋπολογισμού, δηλαδή είτε η άρση της ανάγκης λήψης πρόσθετων (υφεσιακών) μέτρων είτε η απελευθέρωση πόρων για άλλους σκοπούς, π.χ., αναπτυξιακούς. Ειδικά για την περίοδο μέχρι το 2015, οι απαιτήσεις για την εξυπηρέτηση του χρέους (τόκοι) μειώνονται κατά €7.2 δισ περίπου ή 3.3% του σημερινού ΑΕΠ – κάθε χρόνο! Ο προϋπολογισμός 2012 εκπονήθηκε με πρόβλεψη μείωσης τόκων κατά €5 δισ.
Το δάνειο των €130 δισ (που είναι €168 δισ)
Το δάνειο του 2ου πακέτου είναι €130 δισ στα οποία θα πρέπει να προστεθούν τα υπόλοιπα του Μνημονίου 1 περίπου €38 δισ, σύνολο €168 δισ. Απ’ αυτά,
- €30 δισ προορίζονται για το PSI
- περίπου €15 δισ προορίζονται για ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους (π.χ., κάλυψη της πιθανής μη συμμετοχής εθελοντών στην ανταλλαγή ομολόγων)
- περίπου €10 δισ προορίζονται για μετατροπή βραχυπρόθεσμου σε μακροπρόθεσμο δανεισμό
- περίπου €12 δισ προορίζονται για αύξηση διαθεσίμων του Δημοσίου
Δηλαδή, ένα σύνολο περίπου €67 δισ δεν αποτελεί νέο χρέος, αλλά διευθέτηση παλαιού με καλύτερους όρους. Επιπροσθέτως, ένα ποσόν €30 δισ (ίσως έως €50 δισ) που προορίζεται για την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι προσωρινό χρέος, δεδομένου ότι θα ανακτηθεί εντός πενταετίας. Επίσης, ένα ποσόν τουλάχιστον €12 δισ προορίζεται να καλύψει τα «φέσια» του ελληνικού δημοσίου (οφειλές από μη επιστροφή ΦΠΑ, προς κατασκευαστές, προμηθευτές, παλαιά χρέη νοσοκομείων και τοπικής αυτοδιοίκησης). Τα υπόλοιπα του γιγαντιαίου δανείου θα καλύπτουν τους τόκους και τα όποια ελλείμματα μέχρι το 2015.
Τι υποχρεώσεις αναλαμβάνει η Ελλάδα
Οι υποχρεώσεις της Ελλάδας είναι δύο ειδών:
- Οι άμεσα σχετιζόμενες με τα «λογιστικά», δηλαδή, (α) η δημιουργία ταμείου στο οποίο θα καταβάλλονται τα ποσά που αφορούν την ικανοποίηση των δανειακών υποχρεώσεων, (β) η ενσωμάτωση στη νομοθεσία της πρόβλεψης για ικανοποίηση των δανειακών υποχρεώσεων κατά προτεραιότητα, (γ) η αποδοχή «τεχνικής βοήθειας» από τους εταίρους ώστε να διασφαλισθεί η εκτέλεση του προγράμματος. Ας έχουμε υπ’ όψιν βέβαια ότι περισσότερο από το 75% του ελληνικού χρέους θα είναι οφειλή προς το δημόσιο 16 κρατών της Ευρωζώνης και προς το ΔΝΤ (το οποίο με όσα κακά και να του προσάπτονται δεν παύει να χρηματοδοτείται από 170 χώρες του πλανήτη).
- Οι υποχρεώσεις της έναντι της Ευρωζώνης, δηλαδή, η ραγδαία μεταρρύθμιση του συνόλου του δημόσιου τομέα, η αλλαγή του οικονομικού μοντέλου της χώρας με την απελευθέρωση της οικονομίας από τα πελατειακά δεσμά του κράτους-πατερούλη – και βεβαίως η πιστή τήρηση των προβλέψεων του Μνημονίου 2 όπως ψηφίστηκε στις 12/2.
Επίλογος
Με την απόφαση της 21/2/2012 διασφαλίσθηκε το ένα σκέλος της εξίσωσης της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ. Οι εταίροι προσφέρουν ένα πλαίσιο στο οποίο μπορεί να κινηθεί η Ελλάδα ώστε σε περίπου δέκα χρόνια να καταφέρει να απαλλαγεί από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος και να συμβαδίσει με την υπόλοιπη Ευρώπη. Το άλλο σκέλος της μακροπρόθεσμης παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ αφορά την ικανότητα και προσήλωσή μας, κινούμενοι στο πλαίσιο αυτό, να επιτύχουμε τους στόχους του προγράμματος. Τώρα πια είναι δική μας υπόθεση!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου