8.12.12

Η υποχώρηση της πολιτικής



Η σύγχρονη διακυβέρνηση έχει τρία διαφορετικά πεδία: 
  • την πολιτική, όπου ορίζεται η βούληση μίας πολιτείας, μέσα από την ιεράρχηση σκοπών και αρχών συνολικά, χωρίς εξαιρέσεις. 
  • την οικονομία, που στο σύγχρονο κόσμο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και εθνικής πολιτικής, έχει αρχίσει να αυτονομείται όλο και περισσότερο, και 
  • την διοίκηση, τους κανόνες και την γραφειοκρατία που χρειάζονται για την εφαρμογή των αποφάσεων, την  καθεαυτή λειτουργία της διακυβέρνησης.

Στην άσκηση της πολιτικής οφείλει να υπάρχει η τοποθέτηση της πολιτείας για το σύνολο των θεμάτων μίας κοινωνίας και μέσα από αυτή εκφράζεται η βούληση της πολιτείας σύμφωνα με τις προτεραιότητες και τις αρχές της. Υπάρχει σήμερα; Νομίζω πως όχι.

Σε διεθνές επίπεδο υπάρχει η δικαιολογία της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας απέναντι σε πολλά, διαφορετικά συστήματα διακυβέρνησης. Και λέω δικαιολογία, γιατί τα κράτη κυβερνώνται ακόμα από εθνικά κοινοβούλια, και στην περίπτωση της Ευρώπης υπάρχουν και μεγαλύτερα συλλογικά όργανα, που ορίζουν τη νομοθεσία με την οποία λειτουργούν. Στον σημερινό κόσμο οι εκλεγμένες ηγεσίες ορίζουν το πλαίσιο λειτουργίας και μπορούν ανά πάσα ώρα να το αναθεωρήσουν. Η εξουσία αυτή λοιπόν είναι ακόμα στα χέρια των εθνών.

Τι δεν είναι στα χέρια των εθνών; Το χρήμα. Ή σχεδόν δεν είναι. Σε πολύ σύντομο χρόνο, η δημοκρατία διευρύνθηκε δημιουργώντας πιο περίπλοκα όργανα στην προσπάθεια της να γίνει πιο αποτελεσματική. Παράλληλα το χρηματοπιστωτικό σύστημα έγινε και αυτό πιο περίπλοκο, με μία σημαντική διαφορά: οι κανόνες εδώ έγιναν παγκόσμιοι. Η καθοριστική συνέπεια, ήταν ότι το χρήμα με το οποίο κινούνται τα κράτη είναι πλέον διεθνοποιημένο, όπως και οι κανόνες του. 



Έτσι, για παράδειγμα, όταν τα κράτη φορολογούν για να χρηματοδοτήσουν τις δομές που έχουν συμφωνήσει ό,τι επιθυμούν να έχουν σαν κοινωνίες, κοιτάζουν το πως θα κατανείμουν τα βάρη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ανάλογα  με την γκάμα φορολογητέων πηγών που έχουν στη διάθεση τους. 
Εκεί λοιπόν, όταν δεν υπάρχει παγκόσμια πολιτική τοποθέτηση και νομοθετική πρόβλεψη για τους φορολογικούς παραδείσους, ενώ παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα υπερσυγκέντρωσης πλούτου, υπάρχει πρόβλημα. Γιατί οδηγεί σε ανισότητα στο σύστημα. Όταν η υπερσυγκέντρωση μετατραπεί σε άσκηση μη εκλεγμένης πολιτικής μέσα από τους κανόνες της οικονομίας.

Σήμερα υπάρχει μία παγκόσμια κρίση χρέους, από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι την Ελλάδα και τον Τρίτο Κόσμο. Στην περίπτωση της Ευρώπης ο πολιτικός κόσμος οι δημοκρατίες, έχουν μετατραπεί στον μικρό παίκτη. Δεν θα μπω στο ζήτημα του πως δημιουργήθηκε αυτό το χρέος, ποιο κομμάτι οφείλεται σε συστημικά  προβλήματα και ποιο σε κακοδιαχείριση των εκλεγμένων. Το πρόβλημα είναι δεδομένο, και οι λύσεις που προτείνονται θα επηρεάσουν πάνω από μία γενιές. Την απόφαση αυτή ποιος θα την λάβει; Οι δημοκρατίες, ή η οικονομία; Όλα δείχνουν ότι σήμερα οι δημοκρατίες δεν έχουν το ένα παγκόσμιο όργανο που θα μπορούσε να απαντήσει και να διαπραγματευτεί  με την παγκοσμιοποιημένη οικονομία. 

Και δεν θα μπορέσει να υπάρξει, εφόσον η κάθε κοινωνία έχει εντελώς διαφορετικές προτεραιότητες κοινωνικών παροχών, αμυντικών αναγκών, και λοιπά. Και τελείως διαφορετική παραγωγική βάση. Ένα πρόβλημα σαν αυτό του χρέους όμως είναι παγκόσμιο. Αυτό πως αντιμετωπίζεται σε μία δημοκρατία, όπου ο κανόνας λέει ό,τι προέχει το καλό των πολλών;

Οι παλαβοί του πολιτικού συστήματος κυνηγούν εκλογικά οφέλη καταγγέλλοντας φαντάσματα και κακές αγορές. Οι υπόλοιποι, αυτοί που καταλαβαίνουν τη σημασία των θεσμών και των κανόνων για την συνοχή και την συγκρότηση των κοινωνιών, παρακολουθούν αμήχανοι τις διαδικασίες. Και η αίσθηση μου είναι ότι δεν τις ελέγχουν - δεν τις αξιολογούν - στο σύνολο τους.

Και κάπου εκεί, οι εκλεγμένοι μετατρέπονται σε γραφειοκράτες ακυρώνοντας οι ίδιοι τον ρόλο τους. Προσπαθούν να βρουν λύσεις φορώντας ένα θεσμικό ζουρλομανδύα, ακυρώνοντας τελείως το ρόλο τους, που είναι να μην υπάρξει ποτέ αυτός ο ζουρλομανδύας. Ή για να το πω καλύτερα, να μην πάρουν ποτέ αποφάσεις για τους λαούς τους φορώντας ένα ζουρλομανδύα

Πολλοί μιλάνε για την έλλειψη πολιτικών ηγετών. Ακόμα περισσότεροι κρύβονται πίσω από την πολυπλοκότητα του σύγχρονου κόσμου. Δεκτά όλα, αλλά το πρόβλημα παραμένει. Αν η πολιτική συνεχίσει την (εθελούσια;) υποχώρηση της μετατρέποντας εαυτό σε διοικητικό γρανάζι, θα συνεχίσει η υποχώρηση της δημοκρατίας. Και κάποια στιγμή θα δικαιωθούν οι παλαβοί στην κάλπη, και θα γυρίσουμε σε όσα ο σύγχρονος κόσμος υποσχέθηκε να καταργήσει: την ανισότητα, τον εθνικισμό, την  μισαλλοδοξία, τον πόλεμο.
Οι αγορές δεν θα εκτιμήσουν αυτούς τους κινδύνους, και δεν θα τους λάβουν υπόψη τους στο σχεδιασμό και την λειτουργία τους. Δεν είναι αυτή η δουλειά τους, αυτή είναι η δουλειά των πολιτικών. Ήρθε η ώρα να σταματήσουν να κρύβονται πίσω από τους μηχανιστικούς κανόνες της οικονομίας, και να δημιουργήσουν τα όργανα εκείνα που θα μπορέσουν να απαντήσουν. 

Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αυτή η συζήτηση δεν έχει ξεκινήσει ακόμα. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες μοιάζει να κρύβονται πίσω από μαξιμαλιστικές, και άρα μη εφικτές, φεντεραλιστικές λύσεις την στιγμή που η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη της Ένωσης, η Γερμανία, αρνείται με κάθε τρόπο την άσκηση πολιτικής. Τα υπόλοιπα κράτη παρακολουθούν αμήχανα την απραξία, και ο χρόνος περνάει αφήνοντας όλο και περισσότερο κόσμο έρμαιο της κρίσης που κανείς δεν αγγίζει. Είναι στην φύση του γραφειοκράτη να μένει προσηλωμένος στη διαδικασία και το πλαίσιο στο οποίο λειτουργεί. 

Είναι δουλειά του πολιτικού να σχεδιάζει και να εξελίσσει αυτό το πλαίσιο, και κάπου εδώ θα ήταν μία πολύ καλή στιγμή για να βλέπαμε και πάλι λίγη πολιτική από τους πολιτικούς μας στην Ευρώπη, αντί να περιμένουν τον από μηχανής Θεό σαν ταπεινοί γραφειοκράτες. Με πρώτη την Γερμανία. Αν εκείνη δεν το καταλαβαίνει, υπάρχουν άλλες 26 χώρες. Ας λάβουν εκείνες την πρωτοβουλία, είτε να την παρακινήσουν, είτε να την εκβιάσουν, είτε να την εγκαταλείψουν. Αλλά κάποιος πρέπει να ξεκινήσει. Χθες.


Alan Simpson [Simpson-Bowles budget proposal], on US debt: 

"there is group out there that doesn't give a damn about Republicans, Democrats, Presidents. And it's the people we owe 16 trillion bucks to. [...] So the markets are going to crack down, and at that point they 'll say: "we don't give a damn about who is out there, but I 'll tell you one thing: you guys are history. We are going to give you more money, but we want more money for our money". Interest rates will kick up, inflation will kick in and the guy that gets screwed is the little guy - the middle class."

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Translate