Δεν είναι ο πρώτος στην πολιτική που τσιτάρει με τόση εμμονή τον Ελύτη, που διεκδικεί κομματάκι της ποιητικής κληρονομιάς του. Πριν ο πρόεδρος της ΝΔ Αντώνης Σαμαράς αποκτήσει δικαίωμα χρησικτησίας του έλληνα νομπελίστα, είχε προλάβει ο Νίκος Κωνσταντόπουλος ο οποίος, τα τελευταία χρόνια της θητείας του στην ηγεσία του Συνασπισμού, συνήθιζε να απαγγέλλει δημοσίως έναν στίχο του ποιητή, πάντα τον ίδιο, όταν ήθελε να καταγγείλει τον ιμπεριαλισμό, τους Αμερικανούς, τον «κακό άλλο»: «Σελτζούκοι, ροπαλοφόροι καραδοκούν / χαγάνοι, ορνεοκέφαλοι βυσσοδομούν / σκυλοκοίτες και νεκρόσιτοι κι ερεβομανείς / κοπροκρατούν το μέλλον».
Ο Αντώνης Σαμαράς, ωστόσο, έχει να επικαλείται και μια ειδική προσωπική σχέση με τον ποιητή που του δίνει το δικαίωμα, θεωρεί, να είναι ο ερμηνευτής του, ο πολιτικός που υποτίθεται ότι τον κατανόησε και, ως εκ τούτου, δικαιούται να τον αναφέρει με τον ίδιο τρόπο που οι προφήτες αναφέρουν το θεό τους: κάθε στίχος και χρησμός, κάθε ποίημα και μανιφέστο. Σε μια χώρα που ακόμα παράγει πολλή, έστω και αμφίβολης ποιότητας σε γενικές γραμμές, ποίηση, το think tank της ΝΔ, το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής δηλαδή, διοργάνωσε στις 12 Δεκεμβρίου εκδήλωση για τον Οδυσσέα Ελύτη στο ξενοδοχείο Κάραβελ. Εκδήλωση την οποία χαιρέτισε μεν ο ρέκτης Βαγγέλης Μεϊμαράκης αλλά που, προφανώς, στόχο είχε να δώσει τη δυνατότητα στον Αντώνη Σαμαρά να κάνει μια αρχηγική ομιλία στην οποία, αναζητώντας το ποιητικόν αίτιον του πολιτικού λόγου, καταστρατήγησε κάθε κανόνα ορθολογισμού. Ο Σαμαράς θεωρεί ότι η ποίηση είναι ένα σκαλοπάτι πριν από την πολιτική. Αρχίζει την ομιλία του, λοιπόν, ως εξής:
“Σήμερα, που την πολιτική κατακλύζουν οι αριθμοί, θέλω να πάω πιο βαθιά από την πολιτική. Η πολιτική δεν είναι μετέωρη, έχει ρίζες, έχει αφετηρίες. Εκεί που στηρίζεται βρίσκονται καμιά φορά τα βάθη της ψυχής μας”.
Είναι προφανές ότι ο Αντώνης Σαμαράς πνίγεται από τους αριθμούς. Και επειδή οι αριθμοί δεν ευημερούν, διότι δείχνουν το δείκτη της οικονομικής αλλά και της κοινωνικής και της πολιτικής χρεοκοπίας της χώρας, αποφασίζει, υπερβατικώ τω τρόπω, να τους παρακάμψει και να καταδυθεί στα μύχια της ψυχής – της δικής του; εν γένει της ελληνικής ψυχής, ως ειδικός ψυχοψάχτης; θα σας γελάσω… Αυτό που συναντά, πάντως, στην κατάδυσή του πρέπει να είναι τρομερό. Διαβάστε:
“Λένε ότι το Πνεύμα είναι Λόγος. Και η Αισθητική, Ήθος. Πολλοί διακρίνουν το Λόγο από την Αισθητική. Και το Ήθος του Προσώπου από τον απρόσωπο Λόγο. Διαφοροποιούν, δηλαδή, το βαθιά Προσωπικό από το ακατάλυτα Αιώνιο… Όμως ο Λόγος του Οδυσσέα Ελύτη είναι ταυτόχρονα Ελλάδα, Ελευθερία και Ελπίδα. Δηλαδή Λόγος και Αισθητική μαζί. Επίκαιρο και διαχρονικό μαζί. Ελληνικό και Οικουμενικό μαζί. Μια σύζευξη σπάνια! Κι όπου υπάρχει φωτίζει, δημιουργεί, συναρπάζει, και αποκαθιστά. Φωτίζει, με φως Ελληνικό. Συναρπάζει, με την αρμονία της. Δημιουργεί και σχηματοποιεί την εικόνα όσων βρίσκονται θαμμένα μέσα στην Ελληνική ψυχή. Και αποκαθιστά την Αλήθεια που δεν την ξέρουμε, που δεν την υποπτευόμαστε πολλές φορές. Kι ας την κουβαλάμε όλοι μέσα μας… Την Αλήθεια της συλλογικής πνευματικής μας παράδοσης! Που δεν θα γίνουμε αντάξιοί της, αν δεν την μάθουμε… Και δεν θα τη μάθουμε αν δεν συνηθίσουν τα μάτια μας στο εκτυφλωτικό της φώς…”
Ακόμα κι αν όλα τα παραπάνω δεν έχουν ειρμό, τρομάζουν, για έναν βασικό λόγο. Διότι ο Σαμαράς είναι ο αρχηγός της ΝΔ. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, παραλίγο να βάλει τη χώρα στο παζλ της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας – ένα πολύ αιματηρό παζλ, από το οποίο ακόμα υποφέρει η Βαλκανική. Στις μέρες μας, που χρειαζόμαστε δανειστές και γενικώς φίλους κι η Ελλάδα παγκοσμίως κάθε άλλο παρά ταυτίζεται με οποιασδήποτε μορφής ουτοπία, πού οδηγεί ο ποιητικός στόμφος; Διαβάστε τη συνέχεια της ομιλίας Σαμαρά:
“Ο Ελύτης μας έμαθε ότι η Ελευθερία δεν είναι προνόμιο. Είναι η μοίρα μας, που την κουβαλάμε μέσα στην κυτταρική μας μνήμη. Κι ότι η Ελπίδα δεν είναι η παρηγοριά μας μέσα στα σκοτάδια. Είναι η βεβαιότητα ότι το φώς θα ξανά-λάμψει (sic). Και αυτό πάρτε το πολιτικά, το φως θα ξανά-λάμψει (sic). Κι αν στο διάβα σου βρεις δυσκολίες από μικρόψυχους και ποταπούς, κι αισθανθείς πως το νόημα της ζωής, όπως θα ’λεγε εκείνος, «σου πέφτει από τα χέρια», τότε υπάρχει και το δικαίωμα στη χίμαιρα. Το δικαίωμα να σβήσεις την αθλιότητα κάνοντας εκείνο που ορίζει η ηθική σου”.
Μας έμαθε όντως ο Ελύτης ότι η ελευθερία είναι ελληνική μοίρα που την κουβαλάμε «μέσα στην κυτταρική μας μνήμη», στο «αθάνατο ελληνικό DNA»; Προσωπικώς, ήξερα ότι η ελευθερία είναι δικαίωμα. Ατομικό δικαίωμα στην έκφραση, στην αυτοδιάθεση, στην ταυτότητα… Ο Ελύτης είχε συγκρότηση δυτικού λόγιου, δεν αντέχει στην ερμηνεία του υποτιθέμενου προφήτη του. Αλλά επειδή ο προφήτης αυτός αναζητεί εναγωνίως ποιητικούς όρους σύγκρουσης, παραπέμπει σε ένα στίχο στον οποίο ο Ελύτης «σβήνει την αθλιότητα». Το πρώτο σκέλος αυτού του σβησίματος είναι τρομακτικό: «Πώς σβήνουν την αθλιότητα; / Παραλαμβάνεις από τους Δίες τον κεραυνό και ο κόσμος σου υπακούει.» Τι υπαινίσσεται ο προφήτης; Πόλεμος; Ευτυχώς, ο στίχος, τον οποίο επικαλείται έχει πόλεμο αλά ελληνικά. Ιδού πώς ολοκληρώνεται: «Εμπρός λοιπόν. Από σένα η Άνοιξη εξαρτάται. Τάχυνε την αστραπή. / Πιάσε το ΠΡΕΠΕΙ από το ιώτα και γδάρε το ίσαμε το πι». Ουφ. Ανάσανα. Η κυτταρική μνήμη μας, τελικά, έχει πολύ γκροτέσκο, πολλή παρωδία – έστω κι αν δεν το καταλαβαίνει ο Αντώνης Σαμαράς, που επιμένει να φιλοτεχνήσει έναν Ελύτη σαλό, εθνικόφρονα και μίζερο επαρχιώτη, ουσιαστικά έναν ποιητή φανφάρα. Αν το κάνει ως άσκηση στην παπαρολογία, δεν υπάρχει θέμα – η Βουλή στην οποία συμμετέχει διαθέτει πολλούς ποιητές που ασκούνται στο άθλημα, κι άλλους που έχουν τα φόντα για να ασκηθούν.
Πολύ φοβάμαι, ωστόσο, ότι όλα τα παραπάνω (και πολύ περισσότερα, που για λόγους οικονομίας του κειμένου, παρέλειψα) ο αρχηγός της ΝΔ τα εννοεί. Κι αν εννοεί τέτοια αδιανόητα, προσωπικώς με ζώνουν τα φίδια. Διότι ο Αντώνης Σαμαράς είναι κορυφαίος θεσμικός παράγων του τόπου, στηρίζει την κυβέρνηση, αύριο μπορεί να κυβερνήσει κι ο ίδιος. Και τότε τι θα συμβεί; Τη στιγμή που κάποιοι, έστω, ιθύνοντες σε αυτή τη χώρα χρειάζεται να λογαριάζουν, αυτός θα επικαλείται τα βάθη της ψυχής και την κυτταρική μνήμη μας; Θα ψάχνει το ιώτα για να γδάρει το πι; Και θα ρίχνει ποιητικούς κεραυνούς – διότι η πολιτική δεν είναι αριθμοί; Είναι αστείο όσο δεν είναι επίσημος λόγος. Κι αν γίνει; Ε, τότε τη βάψαμε – κι όχι με τα χρώματα της ποίησης του Ελύτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου