H ταινία ‘Wall Street’ του Oliver Stone ήταν προειδοποίηση για ένα κόσμο απληστίας που ερχόταν με σύνθημα ‘anything goes’ - όλα επιτρέπονται, χωρίς σε κανόνες απέναντι σε κοινωνίες και κράτη.
Οι αριστεροί αποκαλούν το φαινόμενο ‘νεοφιλελευθερισμό’, χωρίς καμία ανάλυση, χωρίς διαχωρισμό από τον φιλελευθερισμό που όφειλαν να κρατήσουν ως κόρη οφθαλμού, χωρίς αντιπρόταση. Στην περίπτωση της κυβερνώσας αριστεράς, της σοσιαλδημοκρατίας, η αδράνεια ξεκινούσε από τεμπελιά και κατέληγε σε υποταγή όποτε βρέθηκαν απέναντι σε χρηματοδοτικά κενά τόσο ως προς την εκλογή τους, όσο και για όσα υπόσχονταν στους ψηφοφόρους τους. Έτσι, προχωρούσαν εύκολα σε παραχωρήσεις προς χρηματοδότες των κομμάτων τους (διαπλοκή), ή έτοιμα «εργαλεία» (από κακές ιδιωτικοποιήσεις μέχρι swaps) χωρίς πραγματικό έλεγχο για την κατεύθυνση και τις μακροχρόνιες συνέπειες.
Οι δεξιοί ήταν λίγο χειρότεροι, αφού δεν είχαν καν ηθικό φραγμό - ταμπού - σε αυτή την υποχώρηση των συμφερόντων των πολλών μπροστά σε αυτό των λίγων. Συχνά δε, το ιδεολογικοποίησαν λέγοντας πως ο δρόμος για την ευημερία των πολλών περνάει από την ευημερία των λίγων. Και πάλι χωρίς πραγματική ανάλυση για το πώς θα γινόταν κάτι τέτοιο για να θεσμοθετήσουν ανάλογα. Αφέθηκε στις καλές προθέσεις που 30 χρόνια μετά, δεν αποδείχθηκαν.
Η διεθνής μεταβίβαση πόρων σε λίγους φαίνεται καθαρά στο εισόδημα της μεσαίας τάξης που έχει δει σταθερή μείωση από τα τέλη της δεκαετίας του 70, απέναντι σε μία υπερσυγκέντρωση πλούτου σε πρόσωπα και εταιρείες. Τα αποθεματικά της Apple, για παράδειγμα, είναι μεγαλύτερα από το ΑΕΠ μιας χώρας σαν την Ελλάδα, ενώ τώρα πλέον η εταιρεία ελέγχεται για φοροαποφυγή σε χώρες όπως η Ιταλία (πρόστιμο €320εκ.), ενώ υπάρχει σε εξέλιξη έρευνα τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην ΕΕ (ενδεχόμενο πρόστιμο $8δισ. για $64δισ. κέρδη).
Απέναντι στην διαρκή φτωχοποίηση, οι λαοί ριζοσπαστικοποιούνται, ενώ πολλοί εκλέγουν ‘λύσεις’ διακυβέρνησης με περίσσιο θυμικό και ελλιπή πείρα, γνώση ή κατανόηση του κόσμου, βυθίζοντας τις κοινωνίες τους βαθύτερα σε κρίση. Εδώ βρίσκεται και το αδιέξοδο: όσοι έχουν την εμπειρία να κάνουν κάτι για το πρόβλημα έχουν απαξιωθεί, όχι πάντα δικαίως, ενώ όσοι έρχονται καταλήγουν δυο φορές έρμαιο ενός παγκοσμιοποιημένου συστήματος που δεν καταλαβαίνουν και άρα δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν.
Οι δύο κυρίαρχες προτάσεις είναι, από την Αριστερά, η διατήρηση ενός τρόπου λειτουργίας κρατών ως είχαν, ακόμα κι αν σημαίνει φοροεπιδρομή στους πολλούς, ενώ από την Δεξιά προτάσσεται μία δημοσιονομική πειθαρχία εις βάρος του αναγκαίου κοινωνικού κράτους. Και στις δύο περιπτώσεις, το μόνο που εξασφαλίζεται είναι η διατήρηση αν όχι το άνοιγμα της ‘ψαλίδας’ μεταξύ των πολλών και των λίγων.
Πολιτικά, αυτό μεταφράζεται σε πρόβλημα δημοκρατίας με το εξής ερώτημα να γίνεται πιο καίριο από ποτέ: η λαϊκή βούληση (και το δημόσιο συμφέρον) είναι απλώς μια παράμετρος στο σύστημα, ή είναι κυρίαρχη; Οι συντηρητικοί έχουν απαντήσει στην πράξη, βαφτίζοντας την αποδοχή των σημερινών παθογενειών και αποκλίσεων ως πράξη ρεαλισμού - παραιτημένοι, προφανώς, από κάθε αλλαγή στο status quo.
Οι προοδευτικοί από την άλλη, περιγράφουν ευκαιριακά το πρόβλημα, όποτε στομώνει κάποιο ζήτημα, αλλά μετά υποχωρούν χωρίς συνολική πρόταση. Την πρόταση που οφείλουν να διαμορφώσουν χρησιμοποιώντας την υπερεθνική τους δικτύωση, για να υπάρξει διεθνής πλατφόρμα. Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται σε μία χώρα από μία κυβέρνηση, αλλά από πολλές που θα φέρουν αυτή την ατζέντα, ιδανικά μαζί και συγχρόνως, στα κοινοβούλια και τις προεκλογικές τους εκστρατείες.
Όσο δεν το κάνουν, οι συντηρητικοί θα εφευρίσκουν «εχθρούς» για να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους τους, σπέρνοντας τακτικά το μίσος και τη μισαλλοδοξία για να καλύψουν την ένδεια διάθεσης αλλαγών, ενώ οι προοδευτικοί θα βασίζονται σε όλο και πιο συντηρητικές εκδοχές όσων πρεσβεύουν, υποχωρώντας σε βασικές αρχές και αξίες - μία αργόσυρτη πολιτική αυτοκτονία.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η ελληνική κρίση, η λάθος αντιμετώπιση της από την αρχή με την άρνηση Τρισέ (ΕΚΤ) τόσο για το έγκαιρο κούρεμα χρέους, όσο και την μη εγγύηση των ελληνικών ομολόγων όσο η πυρκαγιά χρέους ήταν μικρή για όλους, πολύ πριν γίνει πολιτική, πολύ πριν εξελιχθεί σε κυνήγι της ανόδου της ακροδεξιάς και της επαναφοράς των «εθνών» και της θρησκείας ως κυρίαρχα πολιτικά ζητήματα. Προτού εξελιχθεί σε οπισθοχώρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τελικά, απέναντι σε ό,τι την ενώνει.
Η κατάντια των κοινωνιών μας φαίνεται από την ένταση με την οποία συζητείται πλέον η μαντήλα σε μία σχολική γιορτή, ή το χοιρινό σε ένα σχολικό κυλικείο στον Καναδά. Ή την επίθεση στα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα με ρητορική που θα ήταν ανεπίτρεπτη πριν μερικές δεκαετίες, που κλιμακούμενη, φτάνει μέχρι και σε επίθεση προς λαούς, τόσο από εγχώριες όσο και διεθνείς δυνάμεις - οι «τεμπέληδες Έλληνες» και οι «Ναζί Γερμανοί», για παράδειγμα.
Θα υπάρξει απάντηση προτού διαλυθούμε; Από παρέες και γειτονιές, μέχρι χώρες και ενώσεις χωρών; Ή θα οπισθοχωρήσουμε, ακόμα και στην Ευρώπη της ανεξιθρησκίας, σε θρησκευτικές μάχες, άθεων εναντίον χριστιανών, χριστιανών εναντίον μουσουλμάνων, μουσουλμάνων εναντίον χριστιανών (ειδικά μετά τον αποκλεισμό τους από τις κοινωνίες χριστιανών) κοκ;
Η απληστία και η ανισότητα είναι το πρόβλημα, όχι ό,τι προκύπτει ως λάδι στη φωτιά της οικονομικής ανασφάλειας του καθενός μας, που γρήγορα εργαλειοποιείται και γίνεται πολιτική. Αν οι μουσουλμάνοι δεν θέλουν χοιρινό, μπορεί να αντιμετωπιστεί όπως αντιμετωπίσαμε παγκοσμίως τη χορτοφαγία, με δεύτερη επιλογή. Ή όπως αντιμετώπισε το NHS τα μακρυά μανίκια που απαιτούσαν κάποιες γιατρίνες που δεν ήθελαν να δείξουν σάρκα, με διαβούλευση και διάλογο με την κοινότητα (από το 2010). Κι αν μία νεαρή θέλει να έρθει στην γιορτή του σχολείου της με τη μαντήλα της, ας αποφασίσουμε αν θέλουμε να την απομονώσουμε - να της απαγορεύσουμε να συμμετέχει αν πρόκειται να την φορέσει - ή αν δεν μας ενδιαφέρει, γιατί έχουμε ένα κράτος με κανόνες, που έχει διασφαλίσει πως η μαντήλα δεν αποτελεί ένδειξη καταπίεσης, αλλά εκδήλωση προσωπικότητας, όπως το σταυρουδάκι πάνω από τα ρούχα, ή το μίνι.
Έχουμε τεράστια ζητήματα, διεθνώς, για να ασχολούμαστε με τόση αδικαιολόγητη ένταση με όλα αυτά. Αρκεί να είμαστε ειλικρινείς και συνεπείς στις αρχές μας. Να μην υπογράφουμε τη Συνθήκη της Γενεύης με το ένα χέρι, και να χτίζουμε τείχη στα ευρωπαϊκά σύνορα, τόσο περιμετρικά όσο και μεταξύ χωρών, για να μην δεχτούμε πρόσφυγες, την ώρα δε, που έχουμε κάνει στρατιωτικές επεμβάσεις σε τρίτες χώρες στη βάση των αρχών μας, της δημοκρατίας και των διεθνών αποφάσεων μας.
Ας κάνουν λίγο πίσω από τον φόβο τους οι συντηρητικοί κι ας στρωθούν επιτέλους, όσοι διαλαλούν την πρόοδο, στη δουλειά. Οδηγούμαστε σε διεθνή ρευστοποίηση (meltdown) και θα φταίμε όλοι. Από τον άπληστο του 1% και όσους δεν βάζουν κανόνες (κυβερνήσεις και υπερεθνικοί οργανισμοί), μέχρι τον εργάτη που βρίζει μετανάστες. Ας εμπιστευτούμε την γνώση και εμπειρία που δείχνει πως το ατομικό καλό περνάει από το συλλογικό κι ας διορθώσουμε τα λάθη των τελευταίων δεκαετιών, με συνέπεια. Δεν είναι ακατόρθωτο - έχουμε τον αξιακό χάρτη που μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα κόσμο με προοπτική.
Οι αριστεροί αποκαλούν το φαινόμενο ‘νεοφιλελευθερισμό’, χωρίς καμία ανάλυση, χωρίς διαχωρισμό από τον φιλελευθερισμό που όφειλαν να κρατήσουν ως κόρη οφθαλμού, χωρίς αντιπρόταση. Στην περίπτωση της κυβερνώσας αριστεράς, της σοσιαλδημοκρατίας, η αδράνεια ξεκινούσε από τεμπελιά και κατέληγε σε υποταγή όποτε βρέθηκαν απέναντι σε χρηματοδοτικά κενά τόσο ως προς την εκλογή τους, όσο και για όσα υπόσχονταν στους ψηφοφόρους τους. Έτσι, προχωρούσαν εύκολα σε παραχωρήσεις προς χρηματοδότες των κομμάτων τους (διαπλοκή), ή έτοιμα «εργαλεία» (από κακές ιδιωτικοποιήσεις μέχρι swaps) χωρίς πραγματικό έλεγχο για την κατεύθυνση και τις μακροχρόνιες συνέπειες.
Οι δεξιοί ήταν λίγο χειρότεροι, αφού δεν είχαν καν ηθικό φραγμό - ταμπού - σε αυτή την υποχώρηση των συμφερόντων των πολλών μπροστά σε αυτό των λίγων. Συχνά δε, το ιδεολογικοποίησαν λέγοντας πως ο δρόμος για την ευημερία των πολλών περνάει από την ευημερία των λίγων. Και πάλι χωρίς πραγματική ανάλυση για το πώς θα γινόταν κάτι τέτοιο για να θεσμοθετήσουν ανάλογα. Αφέθηκε στις καλές προθέσεις που 30 χρόνια μετά, δεν αποδείχθηκαν.
 |
| Share of wealth owned by t he middle class - Bloomberg |
Απέναντι στην διαρκή φτωχοποίηση, οι λαοί ριζοσπαστικοποιούνται, ενώ πολλοί εκλέγουν ‘λύσεις’ διακυβέρνησης με περίσσιο θυμικό και ελλιπή πείρα, γνώση ή κατανόηση του κόσμου, βυθίζοντας τις κοινωνίες τους βαθύτερα σε κρίση. Εδώ βρίσκεται και το αδιέξοδο: όσοι έχουν την εμπειρία να κάνουν κάτι για το πρόβλημα έχουν απαξιωθεί, όχι πάντα δικαίως, ενώ όσοι έρχονται καταλήγουν δυο φορές έρμαιο ενός παγκοσμιοποιημένου συστήματος που δεν καταλαβαίνουν και άρα δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν.
Οι δύο κυρίαρχες προτάσεις είναι, από την Αριστερά, η διατήρηση ενός τρόπου λειτουργίας κρατών ως είχαν, ακόμα κι αν σημαίνει φοροεπιδρομή στους πολλούς, ενώ από την Δεξιά προτάσσεται μία δημοσιονομική πειθαρχία εις βάρος του αναγκαίου κοινωνικού κράτους. Και στις δύο περιπτώσεις, το μόνο που εξασφαλίζεται είναι η διατήρηση αν όχι το άνοιγμα της ‘ψαλίδας’ μεταξύ των πολλών και των λίγων.
Πολιτικά, αυτό μεταφράζεται σε πρόβλημα δημοκρατίας με το εξής ερώτημα να γίνεται πιο καίριο από ποτέ: η λαϊκή βούληση (και το δημόσιο συμφέρον) είναι απλώς μια παράμετρος στο σύστημα, ή είναι κυρίαρχη; Οι συντηρητικοί έχουν απαντήσει στην πράξη, βαφτίζοντας την αποδοχή των σημερινών παθογενειών και αποκλίσεων ως πράξη ρεαλισμού - παραιτημένοι, προφανώς, από κάθε αλλαγή στο status quo.
Οι προοδευτικοί από την άλλη, περιγράφουν ευκαιριακά το πρόβλημα, όποτε στομώνει κάποιο ζήτημα, αλλά μετά υποχωρούν χωρίς συνολική πρόταση. Την πρόταση που οφείλουν να διαμορφώσουν χρησιμοποιώντας την υπερεθνική τους δικτύωση, για να υπάρξει διεθνής πλατφόρμα. Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται σε μία χώρα από μία κυβέρνηση, αλλά από πολλές που θα φέρουν αυτή την ατζέντα, ιδανικά μαζί και συγχρόνως, στα κοινοβούλια και τις προεκλογικές τους εκστρατείες.
Όσο δεν το κάνουν, οι συντηρητικοί θα εφευρίσκουν «εχθρούς» για να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους τους, σπέρνοντας τακτικά το μίσος και τη μισαλλοδοξία για να καλύψουν την ένδεια διάθεσης αλλαγών, ενώ οι προοδευτικοί θα βασίζονται σε όλο και πιο συντηρητικές εκδοχές όσων πρεσβεύουν, υποχωρώντας σε βασικές αρχές και αξίες - μία αργόσυρτη πολιτική αυτοκτονία.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η ελληνική κρίση, η λάθος αντιμετώπιση της από την αρχή με την άρνηση Τρισέ (ΕΚΤ) τόσο για το έγκαιρο κούρεμα χρέους, όσο και την μη εγγύηση των ελληνικών ομολόγων όσο η πυρκαγιά χρέους ήταν μικρή για όλους, πολύ πριν γίνει πολιτική, πολύ πριν εξελιχθεί σε κυνήγι της ανόδου της ακροδεξιάς και της επαναφοράς των «εθνών» και της θρησκείας ως κυρίαρχα πολιτικά ζητήματα. Προτού εξελιχθεί σε οπισθοχώρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τελικά, απέναντι σε ό,τι την ενώνει.
Η κατάντια των κοινωνιών μας φαίνεται από την ένταση με την οποία συζητείται πλέον η μαντήλα σε μία σχολική γιορτή, ή το χοιρινό σε ένα σχολικό κυλικείο στον Καναδά. Ή την επίθεση στα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα με ρητορική που θα ήταν ανεπίτρεπτη πριν μερικές δεκαετίες, που κλιμακούμενη, φτάνει μέχρι και σε επίθεση προς λαούς, τόσο από εγχώριες όσο και διεθνείς δυνάμεις - οι «τεμπέληδες Έλληνες» και οι «Ναζί Γερμανοί», για παράδειγμα.
Θα υπάρξει απάντηση προτού διαλυθούμε; Από παρέες και γειτονιές, μέχρι χώρες και ενώσεις χωρών; Ή θα οπισθοχωρήσουμε, ακόμα και στην Ευρώπη της ανεξιθρησκίας, σε θρησκευτικές μάχες, άθεων εναντίον χριστιανών, χριστιανών εναντίον μουσουλμάνων, μουσουλμάνων εναντίον χριστιανών (ειδικά μετά τον αποκλεισμό τους από τις κοινωνίες χριστιανών) κοκ;
Η απληστία και η ανισότητα είναι το πρόβλημα, όχι ό,τι προκύπτει ως λάδι στη φωτιά της οικονομικής ανασφάλειας του καθενός μας, που γρήγορα εργαλειοποιείται και γίνεται πολιτική. Αν οι μουσουλμάνοι δεν θέλουν χοιρινό, μπορεί να αντιμετωπιστεί όπως αντιμετωπίσαμε παγκοσμίως τη χορτοφαγία, με δεύτερη επιλογή. Ή όπως αντιμετώπισε το NHS τα μακρυά μανίκια που απαιτούσαν κάποιες γιατρίνες που δεν ήθελαν να δείξουν σάρκα, με διαβούλευση και διάλογο με την κοινότητα (από το 2010). Κι αν μία νεαρή θέλει να έρθει στην γιορτή του σχολείου της με τη μαντήλα της, ας αποφασίσουμε αν θέλουμε να την απομονώσουμε - να της απαγορεύσουμε να συμμετέχει αν πρόκειται να την φορέσει - ή αν δεν μας ενδιαφέρει, γιατί έχουμε ένα κράτος με κανόνες, που έχει διασφαλίσει πως η μαντήλα δεν αποτελεί ένδειξη καταπίεσης, αλλά εκδήλωση προσωπικότητας, όπως το σταυρουδάκι πάνω από τα ρούχα, ή το μίνι.
Έχουμε τεράστια ζητήματα, διεθνώς, για να ασχολούμαστε με τόση αδικαιολόγητη ένταση με όλα αυτά. Αρκεί να είμαστε ειλικρινείς και συνεπείς στις αρχές μας. Να μην υπογράφουμε τη Συνθήκη της Γενεύης με το ένα χέρι, και να χτίζουμε τείχη στα ευρωπαϊκά σύνορα, τόσο περιμετρικά όσο και μεταξύ χωρών, για να μην δεχτούμε πρόσφυγες, την ώρα δε, που έχουμε κάνει στρατιωτικές επεμβάσεις σε τρίτες χώρες στη βάση των αρχών μας, της δημοκρατίας και των διεθνών αποφάσεων μας.
Ας κάνουν λίγο πίσω από τον φόβο τους οι συντηρητικοί κι ας στρωθούν επιτέλους, όσοι διαλαλούν την πρόοδο, στη δουλειά. Οδηγούμαστε σε διεθνή ρευστοποίηση (meltdown) και θα φταίμε όλοι. Από τον άπληστο του 1% και όσους δεν βάζουν κανόνες (κυβερνήσεις και υπερεθνικοί οργανισμοί), μέχρι τον εργάτη που βρίζει μετανάστες. Ας εμπιστευτούμε την γνώση και εμπειρία που δείχνει πως το ατομικό καλό περνάει από το συλλογικό κι ας διορθώσουμε τα λάθη των τελευταίων δεκαετιών, με συνέπεια. Δεν είναι ακατόρθωτο - έχουμε τον αξιακό χάρτη που μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα κόσμο με προοπτική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου