Με αφορμή τη νέα κυβέρνηση

Περιβάλλον:

Ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής ζωής μετά την εκλογή Σαμαρά ως αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας (με ό,τι συνέπειες έχει αυτό σε κοινωνία, συνδικαλισμό, ψηφοφόρους, όπως και αδιαμφισβήτητα στις κοινοβουλευτικές λειτουργίες) και την υπογραφή του Μνημονίου. Αυταπόδεικτο ότι, όταν η δυνάμει κυβερνητική ‘κεντροδεξιά’ καταλαμβάνει μέρος των άκρων, τα προϋπάρχοντα κινήματα και κόμματα των άκρων μετατοπίζονται αντίστοιχα.

Διαπλεκόμενοι επιχειρηματίες, τραπεζίτες και ΜΜΕ που παλεύουν (όπως ξέρουν) για επιβίωση εν μέσω κρίσης, με ό,τι συνέπειες έχει αυτό στην επικοινωνία της κυβέρνησης με τους πολίτες, σε μία προσπάθεια δημιουργίας ενός νέου αφηγήματος για την χώρα, κάτω από τις σημερινές πιεστικές συνθήκες.

Ο λαϊκισμός ως απόρροια των παραπάνω, η πόλωση και η ρήξη μεταξύ ομάδων που θα έπρεπε να συμπράττουν δημιουργικά για να συνθέσουν το νέο αφήγημα, αντί να αλληλοακυρώνονται προς τα κάτω.

Πρόβλημα:

Ανύπαρκτο παραγωγικό μοντέλο.

Παρωχημένη δημόσια διοίκηση και ως εκ τούτου σπάταλη δημόσια διοίκηση. Το συγκεκριμένο επιδεινώνεται εφόσον δεν υπάρχει πραγματική στρατηγική, παρακολούθηση στόχων ή λογοδοσία. Ο συνδυασμός αυτών επέτρεψε στους χειρότερους ημών να υπερφορτώσουν τον δημόσιο τομέα κομματικές στρατιές ανίκανων και αχρείαστων δημοσίων υπαλλήλων.

Δημιουργήθηκαν χωρίς σπουδή φορείς, με κύριο σκοπό το οικονομικό όφελος όσων συνδέονταν με αυτούς (από τον ιδιώτη που νοίκιαζε το κτήριο, μέχρι τον αργόμισθο υπάλληλο και τον συντηρητή των υπολογιστών “της πασιέντζας”).

Τα παραπάνω πληρώθηκαν με άδικη φορολόγηση, αδικοχαμένες Ευρωπαϊκές επιδοτήσεις (που πήγαν σε καταναλωτικούς Καιάδες αντί να χρηματοδοτήσουν παραγωγικές διαδικασίες), και φτηνό δανεικό χρήμα.

Όλο αυτό μετετράπη σε ένα ανακυκλούμενο πρόβλημα λόγω μεγέθους. Αυτό το κράτος (στενό και ευρύτερο) πήρε τέτοιες διαστάσεις τις περασμένες δεκαετίες, που έγινε εκ των πραγμάτων ο κυρίαρχος και πρωταρχικός πελάτης του ιδιωτικού τομέα. Απόδειξη ό,τι μόλις το δημόσιο έπαψε να ξοδεύει με τους ρυθμούς περασμένων ετών, η οικονομία μας κατέρρευσε (η σημερινή ύφεση αγγίζει το 5%).

Ακόμα και όσοι δεν είχαν άμεση επαφή με αυτό το δημόσιο ‘σύμπλεγμα', είχαν χρηματικά έσοδα των οποίων η πηγή μπορούσε να εντοπιστεί πάλι στο δημόσιο.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, σε μία τέτοια μονοδιάστατη οικονομία (και κοινωνία), το κράτος έχασε κάθε ενδιαφέρον στο να παράσχει (υπο)δομές και επικεντρώθηκε σε ένα ρόλο που θύμιζε παράφρονα κληρονόμο-επιχειρηματία - όχι συντεταγμένη Πολιτεία. Όλες οι κυβερνήσεις παρελάμβαναν αυτό το μοντέλο και δεν το άλλαζαν αλλά το επιδείνωναν, παρά τις ειλικρινείς ή μη προσπάθειες κάποιων διαχειριστών. Συνήθως μεμονωμένων ατόμων/πολιτικών και όχι κυβερνήσεων.

Μέρος της λύσης:

Το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα: δεν είναι η λύση, αλλά ένα βήμα προς την λύση. Μας δίνει χρόνο χρηματοδοτώντας με νέα δάνεια τα δημοσιονομικά ελλείμματα και τους τόκους περασμένων δανείων. Χωρίς αυτά, ο “μεγάλος πελάτης” είναι νεκρός και μαζί του κι οι υπόλοιποι.

Ορίζει συγκεκριμένα διορθωτικά βήματα προκειμένου να αλλάξει το κράτος-επιχειρηματίας και να ανασκευάσει τις πολιτειακές και κοινωνικές λειτουργίες του στα πετυχημένα πρότυπα των Δυτικών χωρών που σήμερα μας δανείζουν. Κάποιοι περιλαμβάνουν αυτό στην λεγόμενη απώλεια Εθνικής κυριαρχίας, αλλά προφανώς θα διαφωνήσω μαζί τους. Μας επιβάλλεται μεν, αλλά ως όρος δανεισμού. Αν δεν θέλουμε, αν έχουμε άλλο δρόμο και τον επιθυμούμε, ας τον διαλέξουμε. Αλλά δεν έχουμε. Τουλάχιστον όσοι μένουμε σε αυτή τη χώρα, και έχουμε τις καταθέσεις μας (όποιες κι αν είναι αυτές) σε ελληνικές τράπεζες.

Η Μεταρρύθμιση των πάντων. Μακάρι να μην έδινε συνταγματικό προηγούμενο σε επίδοξους φασίστες, και να μπορούσαμε να ξεκινήσουμε από την αρχή. Αλλά δεν γίνεται. Δεν υπάρχει και η απαιτούμενη σύμπνοια ούτως ώστε να διευκολυνθεί η σύνθεση ενός νέου κράτους μέσα από δημοψηφίσματα ή άλλες παρόμοιες διαδικασίες. Ούτε η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους πολιτικούς διαχειριστές μίας τέτοιας αλλαγής.

Δυστυχώς η μεταρρύθμιση θα γίνει με μειωμένες φιλοδοξίες, λόγω αυτού που στην Φυσική ορίζουν ως “αντίσταση της αδράνειας”. Κανείς δεν θέλει να αλλάξει, όσα προβλήματα κι αν έχει. Εκτός αν αυτή του η πραγματικότητα, τού γίνει τόσο επίπονη που του το επιβάλλει να ξεβολευτεί.

Αν θεωρήσουμε ότι η σημερινή κρίση ορίζει μία τέτοια στιγμή, τότε μπορεί η κρίση να γίνει ευκαιρία. Αρκεί να μην αφήσουμε τον λαϊκισμό να μπει σαν σεντόνι μπροστά από το καθρέφτη μας. Αρκεί να δούμε κάποια έστω από τα προβλήματα μας κατάματα.

Νέα κυβέρνηση:

Αυτό το κράτος δείχνει να προσπαθεί. Δεν αρκεί. Πρέπει να προσπαθήσει κι άλλο. Το εκλόγιμο του νέου σχήματος, θα αποθαρρύνει τον όποιο καιροσκόπο δει την κρίση ως προσωπική ή συντεχνιακή ευκαιρία. Δεν αμφιβάλλω καθόλου για την ικανότητα πολλών ηλιθίων να μπουν σε ‘εκλογολογία’· διαλέγω να μείνω στο ότι ένα εκλόγιμο σχήμα είναι ισχυρό, και άρα θα μπορέσει να δουλέψει.

Στα επιμέρους των αλλαγών και δη, των επιφανών:

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος στο ΥΠΟΙΚ: Ανέφερα πριν για ομάδες που αλληλοακυρώνονται αντί να συνθέτουν το αύριο. Εσωκομματικά στο ΠΑΣΟΚ, η αναβάθμιση του κ. Βενιζέλου είναι μία κίνηση προς την σύνθεση, με όποιους όρους κι αν έγινε (τις παραπολιτικε΄ς παράτες τις αφήνω στα έμπειρα χέρια των ΜΜΕ...).

Προανέφερα επίσης το πρόβλημα του λαϊκισμού. Ποιος θα απαντήσει πρωτίστως πολιτικά, με όρους που θα καταλάβει ο μέσος πολίτης απέναντι στους λαϊκιστές; Ο προηγούμενος ΥΠΟΙΚ δεν ήταν επικοινωνιακός, αλλά έκανε όλη την σκατοδουλειά· γι αυτό του στείλαμε γράμματα απειλητικά κι εξώδικα... Και παρά τις απειλές, τις φωνές και τα λάθη το πλάνο χαράχτηκε. Καλά, μέτρια - χαράχτηκε, συμφωνήθηκε και τα χρήματα που μας κρατάνε ζωντανούς είναι εδώ.

Τώρα πρέπει κάποιος να μας σπρώξει από την αδράνεια μας. Όπως πρέπει να σταματήσει κάπου ο λαϊκισμός και η παραπλάνηση, από όπου κι αν προέρχονται. Πιστεύω ότι ο νέος ΥΠΟΙΚ θα λάμψει σε αυτό το ρόλο. Ανυπομονώ για την ακρίβεια να τον δω στην πρώτη ερώτηση του κ. Σαμαρά. Υποθέτω ότι η αντιπροεδρία σχετίζεται με τους στόχους του Μνημονίου και την παρακολούθηση τους, αλλά αναμένω τις σχετικές ανακοινώσεις.

Ο νέος ΥΠΕΞ, ο Σταύρος Λαμπρινίδης. Εξαιρετικός πολιτικός, με αναγνωρισμένο έργο στο δυτικό κόσμο· τον δυτικό κόσμο που ακόμα και σήμερα κοιτάμε με μισό αν όχι κουτοπόνηρο μάτι και καχυποψία ραγιά. Μακάρι να καταφέρει, πέρα από το να εκπροσωπήσει με επιτυχία τα δικά μας θέματα στο εξωτερικό, να φέρει λίγη Δύση στο Νότο των Βαλκανίων.

Μία εξαιρετική ομιλία του:

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου μετακινήθηκε στον περίπλοκο χώρο της Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). Κάποιες από τις αποκρατικοποιήσεις και η ρύθμιση/απελευθέρωση ενεργειακής αγοράς είναι από τους βασικούς “Μνημονιακούς” όρους. Οι τεχνοκρατικές του γνώσεις και η διαπραγματεύσεις των περασμένων 20 μηνών λογικά θα διευκολύνουν το έργο και θα επισπεύσουν την ολοκλήρωση.

Τέλος να επισημάνω την υπουργοποίηση του Ηλία Μόσιαλου - Υπουργός Επικρατείας & κυβερνητικός εκπρόσωπος. Δείτε ένα preview εδώ:

_____________________

#Disclaimer: τον Απρίλιο του 2010 πήγα στο ECOFIN καλεσμένος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η πρόσκληση ήρθε από το γραφείο του Σταύρου Λαμπρινίδη. Το γκρουπ αποτελούσαν δημοσιογράφοι και bloggers που κάλυπταν θέματα οικονομίας, ηλεκτρονικών δικαιωμάτων (ACTA) και τραπεζικού απορρήτου (SWIFT). Το πρόγραμμα επισκέψεων οργανώνεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.