Υπάρχουν σχολές στα θέματα πολιτισμού, από τα διοικητικά και τη διαχείριση μιας συλλογής, μέχρι το πώς συντάσσονται θεματικές ενότητες σε μια έκθεση, και πώς αναρτώνται τα έργα. Όπως υπάρχουν σχολές στο τι πολιτισμό θέλουμε, στο αν είναι πολιτισμός η ψυχαγωγία ή η γνώση, και τι από τα δύο οφείλει να υποστηρίζει ένα κράτος, ειδικά μέσα στη «λαίλαπα της κρίσης» για το «χειμαζόμενο λαό». Θα στεναχωρήσω τον κάθε κρατικοδίαιτο «δημιουργό» και θα πω πως σε ό,τι αφορά την κρατική εμπλοκή στον πολιτισμό υπάρχει μία σχολή, και μόνο μία: αυτή των κανόνων. Αυτή που απαγορεύει στο πολιτικό προσωπικό να εξυπηρετήσει το κέφι του και την τσέπη όσων εκείνο «γουστάρει». Γιατί κάτω από τον οδυρμό και τις παράτες για το «χειμαζόμενο λαό», κρύβονται συνήθως τιμολόγια. Τόσο απλά.
Με ποιους κανόνες, θα ρωτήσει κάποιος, αφού και εκεί υπάρχει υποκειμενικό κριτήριο. Σωστό. Δεν στερείται το πολιτικό προσωπικό του δικαιώματος στρατηγικού σχεδιασμού ‒για αυτό ψηφίστηκε άλλωστε, κατά προτίμηση με σχετική δημοσιοποιημένη ατζέντα. Εδώ δεν μιλάμε όμως γι’ αυτή την περίπτωση. Μιλάμε για όσους συνηθίζουν να εκλέγονται χάρις στην εύνοια των αναγνωρισμένων και κατά συρροή κρατικοδίαιτων, που στηρίζουν υποψηφιότητες και κόμματα με την ελπίδα νέων τιμολογίων «πολιτισμού». Από «σεβασμό για τον καλλιτέχνη» ‒την «τέχνη του». Μιλάμε για όσους βιοπορίζονται γύρω από κομματικά και πολιτικά γραφεία. Για όσους «καλλιτέχνες» συμπολιτεύονται ή αντιπολιτεύονται σύμφωνα με την τσέπη τους μέσα από χυδαία ή «έγκριτα» ΜΜΕ.
Είμαστε η κοιτίδα του πολιτισμού βλέπεις, και άρα οι πνευματικοί άνθρωποι είναι a priori καλοί, χωρίς σκοπιμότητες, εκβιασμούς, ή παρασκηνιακές κολεγιές με το πολιτικό προσωπικό, στη βάση του πολιτισμού πάντα, και «της ψυχής του λαού που διψάει για την τέχνη». Την δική τους, και κανενός άλλου ‒a priori κι αυτό. Είναι αδιανόητο για κάποιους το να μπουν κανόνες που να μην ευνοούν τους ίδιους, και τους ίδιους και τους ίδιους, κι όταν αυτοί οι ίδιοι κουραστούν, τις επιλογές τους ‒τα φιντανάκια τους.
Ο τόνος του κειμένου είναι εκ προθέσεως απολίτιστος. Γιατί εδώ δεν μιλάμε για τον πολιτισμό, αλλά για όσους τον χρησιμοποιούν εκβιαστικά για τους ίδιους, τις κλίκες ή τους φίλους τους. Έμαθα να κουμπώνομαι όποτε άκουγα για τον «χειμαζόμενο λαό της κρίσης» στα θέματα πολιτισμού, γιατί 9 φορές στις 10 το έλεγαν οι ανυποχώρητοι. Αυτοί που θεωρούσαν ότι έχουν θεόσταλτο δώρο το οποίο πρέπει να χρηματοδοτηθεί έξω από κάθε κανόνα ή πραγματική συνθήκη. Κι όποιος είπε όχι, τον παραλάμβαναν οι στήλες των «φίλων» στις φυλλάδες.
Λυπάμαι, αλλά σε αυτή την πορεία σάπισε και ο πολιτισμός μας. Όποιος έβαλε κανόνες λοιδορήθηκε: ο Παύλος Γερουλάνος με το ηλεκτρονικό μητρώο χρηματοδοτήσεων που έκλεισε μόλις έφυγε, και το νόμο περί βιώσιμων δομών πολιτισμού που δεν εφαρμόζεται. Όποιος μίλησε για αρχές, παραιτήθηκε: ο Σταύρος Ξαρχάκος από το Εθνικό Θέατρο, που δεν δέχτηκε πως ο Λαζόπουλος έχει τον παιδευτικό χαρακτήρα που περιγράφεται στο σκοπό ύπαρξης του Εθνικού. Αυτός που ανέδειξε (με διεθνείς διακρίσεις, όχι με φληναφήματα στον φίλιο τύπο) νέους σκηνοθέτες και τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο, τα φασκέλωσε και πήγε σπίτι του: ο Γιώργος Παπαλιός, μετά τη σταγόνα που ξεχείλισε την οργή του για τον εκάστοτε Σμαραγδή, και τις Πρωθυπουργικές μαντινάδες των 50.000€. Για την τέχνη τού εκάστοτε Σμαραγδή πάντα, είτε τον ξέρετε είτε όχι. Γιατί η λίστα σε αυτό τον «πολιτισμό» είναι μεγάλη, και χωράει πολύ κόσμο ‒πολύ «πνεύμα».
Και πέρα από αυτά, τα υποκειμενικά, τα συζητήσιμα (ο θεός να τα κάνει συζητήσιμα), μερικές ερωτήσεις και κρίνει ο καθένας πόσος υποκειμενισμός χωράει: αν έχεις 3 χιλιάρικα, πληρώνεις μια καλλιτέχνη να διαβάσει παιδικό παραμύθι σε μια βιβλιοθήκη χωρίς παιδικό τμήμα, ή αγοράζεις 150 βιβλία για να κάνεις παιδικό τμήμα και ζητάς από τις μητέρες να αυτο-οργανωθούν σε λέσχη ανάγνωσης; Αν έχεις 150 χιλιάρικα, αγοράζεις ένα φεστιβάλ, ή φτιάχνεις τη στέγη σε ένα δημόσιο κτήριο πολιτισμού για να μη βάζει νερά το χειμώνα; Αν έχεις 50 χιλιάρικα, επισκευάζεις τον κλιματισμό σε μια αίθουσα συνάθροισης κοινού χωρητικότητας 1000 ατόμων, ή ψυχαγωγείς μια φορά 1000 άτομα;
Οι δομές πολιτισμού σε αυτή τη χώρα είναι εργαλείο επανεκλογής πολιτικών προσώπων ή εργαλεία παραγωγής πολιτισμού; Και από ποιο παραγωγό; Τον κάθε πολιτικό που μπορεί να είναι και οδοντίατρος αλλά έτυχε να κάτσει στην καρέκλα για όσους μήνες είναι εκεί, ή από τους πραγματικούς δημιουργούς ‒αυτούς που παράγουν πριν και μετά από κάθε πολιτική θητεία; Πώς δέχεστε ακόμα να γίνονται αυτά χωρίς κανόνες; Πώς κόβετε ακόμα εισιτήρια σε τέτοιες παραστάσεις, πώς πάτε σε τέτοιες εκθέσεις και πώς στηρίζετε τέτοιες δράσεις;
Συζήτησαν όλοι για την κυκλοφορία του Πρώτου Θέματος, με το θύμα της ΧΑ στο πρωτοσέλιδο, αλλά δεν είναι μόνο το όποιο Πρώτο Θέμα το πρόβλημα στη χώρα. Αγοράζουμε υποπροϊόντα καθημερινά, ιδίως πολιτιστικά. Κρατιέμαι να μην γράψω τη φράση που έχω λοιδωρήσει κατ’ εξακολούθηση, το «αυτή είναι η Ελλάδα», πιστεύοντας ότι η ευθύνη είναι στο πολιτικό προσωπικό. Πόση ευθύνη όμως; Δεν υπάρχουν υπεράνθρωποι. Αν θέλουμε να δούμε τον Σεφερλή στην Επίδαυρο (όπως είχε προτείνει ο έγκριτος κ. Γεωργουσόπουλος) δεν θα μας σταματήσει ούτε ο Ξαρχάκος, ούτε ο Παπαλιός, ούτε κανένας Γερουλάνος. Δεν είναι και δημοκρατικό στην τελική. Απλά μην τολμήσει κανείς να ξαναπεί «πού είναι οι άνθρωποι του πνεύματος», αν έχει αγοράσει έστω και μια φορά ένα τέτοιο προϊόν με το εισιτήριο ή την παρουσία του στις «δωρεάν» εκδηλώσεις.
Στους υπόλοιπους, σε όσους είδαν ευκαιρία για γνώση και παιδεία στον πολιτισμό αντί για τσέπη και Πετρούλα, περαστικά. Ο «αντιμνημονιακός» Χαϊκάλης στη Βουλή δεν ήταν η εξαίρεση, αλλά η δοκιμή. Συντόμως και ο κανόνας, στις προσεχείς εκλογές.
Δημοσιεύτηκε στη στήλη Τέταρτος Δρόμος
στο andro.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου