Οι ιδιωτικοποιήσεις πάνε προς... νερού τους

του Γιώργου Προκοπάκη 

δημοσιεύτηκε στον Αγγελιοφόρο της Κυριακής

Πριν από μερικές ημέρες ανακοινώθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ η πώληση του κτήματος «Κασσιόπη» στην Κέρκυρα, αντί 23 εκατομμυρίων ευρώ -εάν «γυρίσουν» οι αξίες στα επόμενα τρία χρόνια θα καταβληθούν μέχρι 2,5 εκατομμύρια παραπάνω. Ο επενδυτής ανέλαβε την υποχρέωση να επενδύσει 75 εκατομμύρια ευρώ, σε ήπια τουριστική ανάπτυξη. Εγιναν αναφορές για ξεπούλημα και τα σχετικά. Παρά το ότι η αντικειμενική αξία του κτήματος εκτιμήθηκε σε 17,5 εκατομμύρια, αριστεροί και εθνικοπατριώτες (πιθανόν και μικροκομπιναδόροι εργολάβοι) ήταν βέβαιοι πως το φιλέτο αυτό θα «έπιανε» καμιά πενηνταριά εκατομμύρια στην αγορά. Η αγορά όμως δεν έστερξε!

Ας υποθέσουμε το αυτονόητο: ο επενδυτής είναι στοιχειωδώς ορθολογιστής! Εάν δεν είναι απέραντα ματαιόδοξος και απλώς ικανοποίησε το παιδικό του όνειρο να έχει γείτονες τους Rothchild (η «Κασσιόπη» γειτονεύει με το κτήμα Rothchild - ήταν τμήμα του παλιότερα), αναμένουμε να θέλει να αποσβέσει σε εύλογο χρόνο (7 με 10 χρόνια) την επένδυσή του. Για να γίνει αυτό, με τους μετριότερους υπολογισμούς, η εκμετάλλευση της «Κασσιόπης» θα φέρει άμεσο τζίρο 250 εκατομμυρίων ευρώ το χρόνο - πιθανώς άλλο τόσο έμμεσο. Κάποιοι θα δουλεύουν, θα μαστορεύουν, θα μαγειρεύουν, θα πληρώνουν εισφορές και φόρους. Αυτά σε μια έρημη περιοχή απέναντι από τις αλβανικές παραλίες! Η λεπτομέρεια είναι πως μέχρι σήμερα, η «Κασσιόπη» απλώς φιλοξενεί ένα μετεωρολογικό σταθμό της Αεροπορίας. Δεν ξέρω για τους προβληματισμένους περί του ύψους του τιμήματος, προσωπικά δεν θα είχα πρόβλημα να ανταλλάξω ένα μετεωρολογικό σταθμό με κύκλο εργασιών που μπορεί να φτάνει το μισό δισ. έναντι συμβολικού μόνον τιμήματος- όχι 50% πάνω από την αντικειμενική αξία.

Η από κάθε άποψη επιτυχημένη ιδιωτικοποίηση της «Κασσιόπης» μάς δίνει την ευκαιρία να μιλήσουμε επί της ουσίας για τις αποκρατικοποιήσεις - δεν το κάνουν ούτε αυτοί που έχουν την καυτή πατάτα στη μασχάλη, η κυβέρνηση δηλαδή. Ολοι κρύβονται πίσω από τις «εντολές των δανειστών» και υποκλίνονται στο λαϊκισμό των ανεύθυνων που μιλούν για τους Βησιγότθους που επιβουλεύονται τη γη στην οποία περπάτησε ο Αριστοτέλης και ο Περικλής. Οι πολίτες αυτής της χώρας έχουν κάθε συμφέρον να προχωρήσουν όσο πιο γρήγορα και όσο πιο αποτελεσματικά οι ιδιωτικοποιήσεις. Οχι για να υπάρχουν χρήματα που θα μπουν στον ειδικό λογαριασμό του χρέους - κι αυτό βέβαια βοηθάει. Αλλά για να γίνουν οι επενδύσεις που θα φέρουν δουλειές κατά την κατασκευή, που θα φέρουν δουλειές κατά τη λειτουργία, που θα δημιουργήσουν τζίρους, που θα σπρώξουν και συμπολίτες μας να αναλάβουν επιχειρηματικό ρίσκο αναπτύσσοντας υποστηρικτικές δραστηριότητες - κι άλλες δουλειές, κι άλλοι τζίροι. Ο ρόλος του Δημοσίου δεν είναι το «επιχειρείν» - έχει αποτύχει παταγωδώς άλλωστε, σχεδόν σε κάθε σχετικό εγχείρημα. Ο ρόλος του Δημοσίου εν προκειμένω είναι να διασφαλίσει τις διαδικασίες πώλησης των υποτιθέμενων ασημικών και την τήρηση των προβλέψεων των νόμων και των ρυθμιστικών πλαισίων (περιβάλλον, δόμηση, ανταγωνισμός).

Το ερώτημα που δήθεν ταλανίζει τους «προβληματισμένους» είναι: Καλά με τα ανεκμετάλλευτα κομμάτια γης, τις κερδοφόρες επιχειρήσεις, όπως ο ΟΠΑΠ, γιατί να τις πουλήσουμε; Ή γιατί να δώσουμε τη διαχείριση δημόσιων αγαθών, όπως το νερό, σε ιδιώτες; Ισχυρίζομαι πως όλη η σχετική επιχειρηματολογία είναι προσχηματική. Από μια κερδοφόρο επιχείρηση, το Δημόσιο θα εισπράξει τους φόρους που αναλογούν στα κέρδη ανεξαρτήτως ιδιοκτησίας. Επομένως, αυτό που ανταλλάσσει με ζεστό χρήμα το Δημόσιο όταν πωλεί, τον ΟΠΑΠ παραδείγματος χάριν, δεν είναι η κερδοφορία γενικώς και αορίστως, αλλά πολύ συγκεκριμένα το μετά από φόρους μέρισμα που αναλογεί στο ποσοστό συμμετοχής του - τίποτε άλλο!

Ας έλθουμε και στα δημόσια αγαθά, όπως το νερό, θέμα που απασχολεί και τους Θεσσαλονικείς επικειμένης της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ. Η ΕΥΑΘ δεν διανέμει κέρδη, επομένως από την άποψη των δημοσιονομικών για το Δημόσιο και τους πολίτες είναι αδιάφορο το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Η μη διανομή μερίσματος δεν σημαίνει πως η επιχείρηση δεν είναι κερδοφόρος. Σημαίνει πως ένα μέρος της κερδοφορίας πηγαίνει σε πολιτικούς και κομματικούς διορισμούς προσωπικού, ένα άλλο μέρος χάνεται από τις διαδικασίες προμηθειών και ανάθεσης εργολαβιών και ένα τρίτο κατευθύνεται σε επενδύσεις (δίκτυο κ.λπ.). Ομως προκύπτει πως αυτή η διαχείριση καταλήγει στο να χάνεται σε απώλειες το 30% με 35% του δημόσιου αγαθού που υποτίθεται πως διαφυλάσσει. Για κάθε ποτήρι νερό που πίνει ο Θεσσαλονικιός, ο διαχειριστής έχει πετάξει στη θάλασσα μισό! Η διαχείριση του δημόσιου αγαθού έχει αποτύχει παταγωδώς! Οι μόνοι πραγματικά ευτυχείς είναι οι παράγοντες (πολιτικοί και άλλοι) που ικανοποιούν τις πελατείες τους και οι εργολάβοι. Η προσχηματική επιχειρηματολογία έχει κίνητρο, βλέπετε.

Από κάποιους, οι οποίοι δηλώνουν και αριστεροί μάλιστα, έχει αναπτυχθεί η φιλολογία για μια μέση οδό: κρατάει το Δημόσιο τα δίκτυα και ιδιωτικοποιεί τη διανομή. Καταπληκτική η ιδέα του Χατζηαβάτη! Ξεχνούν πως όταν δόθηκε η διαχείριση της Ολυμπιακής στη Speed Wing έγινε το «έλα να δεις». Ο διαχειριστής της εμπορικής δραστηριότητας δεν είχε κανένα κίνητρο βελτίωσης της συνολικής απόδοσης. Το ίδιο και με το νερό: το πρόβλημα είναι οι απίστευτες απώλειες του αγαθού, η άθλια κατάσταση του δικτύου, το πάρτι των εργολάβων. Η διατήρηση της ΕΥΑΘ Παγίων από το Δημόσιο σημαίνει απλώς πως τα προβλήματα και η επίλυσή τους παραμένουν σε έναν οργανισμό ο οποίος έχει αποδείξει πως δεν μπορεί ή δεν θέλει να τα αντιμετωπίσει και προσφέρεται στον επενδυτή το φιλέτο, χωρίς ρίσκο και χωρίς ανάγκη σοβαρών επενδύσεων - θα τιμολογεί και θα εισπράττει! Ο επενδυτής δεν έχει κανένα κίνητρο μείωσης των απωλειών επενδύοντας στο δίκτυο - απλώς δεν θα γίνουν σοβαρές επενδύσεις στο δίκτυο. Τις επεκτάσεις θα τις κάνει το Δημόσιο, με τα χρήματα που για κάμποσα χρόνια δεν θα έχει και θα εξακολουθεί να πετάει στη θάλασσα το ένα τρίτο του δημόσιου αγαθού που προστατεύει από τους αδηφάγους κεφαλαιοκράτες! Τελικά, το μόνο επιχείρημα είναι: δικό μας είναι το νερό, θέλουμε να το πετάμε εμείς!

Από αριστερά και δεξιά ο πολίτης γίνεται αποδέκτης ενός καταστροφικού λαϊκισμού. Στο όνομα του «δημόσιου συμφέροντος» κάνουν πάρτι οι προμηθευτές και οι εργολάβοι, βολεύει τις πελατείες της η κομματοκρατία και κατασπαταλώνται δημόσια αγαθά. Ας σταθεί το Δημόσιο στο ύψος του, λοιπόν. Ας «πακετάρει» την ΕΥΑΘ ολόκληρη επιβάλλοντας στον αγοραστή την επιθυμητή τιμολογιακή πολιτική, θεσπίζοντας εποπτικούς μηχανισμούς που θα αναγκάζουν το διαχειριστή να προσφέρει το νεράκι στην ποιότητα που προβλέπεται και ας του δώσει το κίνητρο να κερδοφορήσει από τις απίθανες σημερινές απώλειες του νερού. Να επενδύσει στο δίκτυο δηλαδή. Σατανικό! Εχουμε τη δυνατότητα να πουλήσουμε αυτό που δεν μπορούμε να έχουμε!